Ik ben klaar voor mijn volgende blogopdracht. Ik heb al eens een film besproken (The road to Guantanamo), maar toen ben ik hem gaan huren in de bibliotheek. Deze keer trek ik er nog eens op uit, want ik ga een film kijken in het cultureel centrum van Lommel. Mijn vriend heb ik nog maar eens verplicht om mee te gaan ;-). Hij krijgt er ongewild ook een flinke dosis cultuur bij de laatste maanden. De film die we nu donderdag (13 december) gaan kijken, is er eentje uit 2012, nog gloednieuw dus! Ik kwam hem tegen op de culturele kalender van De Adelberg.
Rebelle, een film van Kim Nguyen
Rebelle is een schrijnend portret over kindsoldaten. Realistische oorlogssequenties wisselen af met droombeelden, geworteld in Afrikaanse legendes, die vooral het grote verdriet onderlijnen. Tegelijkertijd is het een diepzinnig verhaal over menselijke veerkracht en overlevingsdrang. De acteerprestatie van de 15-jarige Rachel Mwanza, die nooit eerder voor een camera stond en het hoofdpersonage vertolkt, is opmerkelijk. Ze kreeg de Prijs voor Beste Actrice in Berlijn.
Hier is de trailer, met Nederlandstalige ondertiteling:
"I’ve decided to get back to my original roots of taking pictures without having any pre-conceived idea of what should happen in front of the lens." (Kim Nguyen)
De regisseur wilde wel absoluut geen heldenverhaal over een kindsoldaat maken. Wel wilde hij een verhaal vertellen over een kind dat in de oorlog verzeild was geraakt. Bovendien is de kindsoldaat in Rebelle een meisje.
De Zilveren Beer is een prijs die jaarlijks wordt uitgereikt op het filmfestival van Berlijn.
"Het verhaal dat Rebelle schetst is gruwelijk, maar wordt zo neergezet dat het ontroert, maar niet afstoot. De meest nare gebeurtenissen in de film worden niet getoond en alleen verteld door de zachte stem van Mwanza. Ook wordt bij gruwelijke scènes het geluid weggedraaid waardoor de passage minder heftig wordt. Daarnaast maakt Nguyen gebruik van schitterend camerawerk waardoor de film ook op esthetisch vlak op de kijker inspeelt. Scherptediepte, kleur en heel veel close-ups zorgen ervoor dat de oorlog af en toe uit je gedachten verdwijnt en je kunt genieten van de mooie beelden." (Liselotte Roodbol)
Kim Nguyen is Vietnamaas-Canadees van oorsprong.
Op het internet vind ik weinig informatie over de regisseur. Wat ik wel veel tegenkom, zijn interviews. Ik ben geïnteresseerd in wat hij te vertellen heeft over zijn film. Een film over kindsoldaten lijkt me heel relevant in het kader van PAV. Ik hoop met deze film vooral te weten te komen wat kindsoldaten moeten doorstaan, hoe ze kindsoldaat worden en welke (emotionele) gevolgen ze daarvan nadien dragen.
Kim Nguyen spreekt
Zijn inspiratie voor de film haalde hij uit een krantenbericht over rebellenleider Johnny Htoo. De toen negen jaar oude Johnny werd die ochtend wakker en vertelde iedereen dat hij de reïncarnatie van een god was. Steeds meer mensen geloofden hem en uiteindelijk leidde hij een leger van honderd man. Hij was toen twaalf jaar en rookte iedere dag sigaren. Zijn legermannen droegen hem altijd op hun schouders, zodat zijn voeten de grond niet raakten en zijn goddelijke visioenen niet verstoord werden. Meer informatie over Johnny en zijn broer Luther heb ik in dit artikel gelezen. Echt wel straf allemaal... Kim Nguyen vond het verhaal van Johnny Htoo fascinerend, maar ook heel verontrustend.
 |
| Johnny en Luther |
Ook daarvoor heeft hij heel bewust gekozen. Er zijn namelijk meer meisjes die kindsoldaat worden. De regisseur vertelt dat dit personage één van de meest complexe filmpersonages ooit is.Het hoofdpersonage, Komona, is twaalf jaar als ze door de rebellen wordt gekidnapt. Ze is slachtoffer, maar ook dader. Ze is volwassene, maar ook kind. Ze is een strijder, maar ook op zoek naar liefde. Ik kan me voorstellen dat het als regisseur heel moeilijk is om al die tegenstrijdigheden op de juiste manier over te brengen.
De regisseur heeft geprobeerd om een beeldtaal te vinden die de kijker een blik gunt in het hoofd van een kindsoldaat die onder invloed is van drugs en valse godsdienstige ideeën. Hij wilde aantonen hoe die geestelijke toestand misbruikt wordt om geweld te aanvaarden. Om die reden komt het gruwelijke geweld niet echt in beeld. Het leek hem veel boeiender om te laten zien hoe Komona zich voelt in plaats van te tonen wat ze meemaakt.
Afrika
De film speelt zich af in Congo. Kim Nguyen vindt dat iedereen ofwel veel te somber, ofwel veel te romantisch over Afrika denkt. Afrika is niet alleen kindsoldaten, oorlog en honger. Er zijn mensen die lachen, liefhebben en proberen te overleven. De regisseur wil laten zien dat Afrika veerkracht heeft. Hij heeft daarom ook veel research gedaan. Hij is in Sierra Leone, Burundi, Congo, Angola, Kenia en Kameroen geweest. In Kenia en Kameroen was de filminfrastructuur beter, maar Congo trok hem meer aan. Het is er nog heel traditioneel, maar aan de andere kant ook modern. Ze zijn daar heel goed in het vinden van een nieuwe functie voor moderne dingen. Volgens de regisseur kan je dat contrast goed vastleggen op film.
Tijdens zijn research kwam de regisseur in Burundi in contact met jonge kindsoldaten. Hij vertelt dat vooral hun blik hem opviel. Soms kijken de kinderen heel leeg, soms vol haat, ... maar altijd intens. De straatkinderen van Kinshasa in Congo hadden dezelfde energie. De regisseur vermoedt dat dat komt omdat ze steeds op hun hoede moeten zijn. Kinderen zouden normaal gezien onbezonnen moeten zijn, totaal niet moeten denken aan volwassen problemen. Ik vind het echt onvoorstelbaar wat die kinderen moeten doormaken. Ongeveer de helft van de kinderen in de film zijn van de straten van Kinshasa geplukt, ook hoofdrolspeelster Rachel Mwanza.
 |
| Rachel Mwanza (Komona) |
Rachel Mwanza is al vroeg door haar ouders in de steek gelaten. Ze heeft een tijd met haar broertje bij haar grootmoeder geleefd. Uiteindelijk is ze op straat terechtgekomen, want haar grootmoeder kon het niet aan. Rachel Mwanza won een Zilveren Beer voor haar rol in deze film.
 |
| Rachel Mwanza die de Zilveren Beer wint |
Recensies
Het is misschien niet zo verstandig om recensies te lezen voordat ik de film gezien heb omwille van het gevaar van vooroordelen, maar toch doe ik het. Ik wil weten hoe critici naar de film gekeken hebben en wat zij erop aan te merken hebben. Ik weet dat ik die details niet zal zien, dus kan ik er maar beter van op de hoogte zijn zodat ik er op kan letten.
Ik heb een aantal recensies gelezen en een aantal stukken hieronder gekopieerd:
"Het knappe aan Rebelle is dat Nguyen niet op de sensatie van de brute openingsscène teert, maar een veelzijdig en genuanceerd portret van een kindsoldaat weet neer te zetten." (Arjan Welles)
"Het lijken clichés, maar Nguyen verdringt al het uiterlijke vertoon van de rebellengroep naar de achtergrond door juist de focus te richten op een meisje dat wordt gedwongen in onverantwoord tempo volwassen te worden. Nguyen weet emotie en gevoel mee te geven aan alle wreedheden waarmee het nieuwe leven van Komona vergeven is. In stevige korte scènes wordt eveneens duidelijk dat er niet met het introverte meisje te sollen valt. Het is een razend knappe acteerprestatie van de debuterende Rachel Mwanza die met haar hoofdrol een Zilveren Beer in Berlijn won." (Arjan Welles)
"Over de eenzijdige blik van het Westen ging het, waar men Afrika gewoontegetrouw verbeeldt als onuitputtelijke bron van rampspoed. Zo waren er onderhand meer films over kindsoldaten dan kindsoldaten zelf. Wie Afrika eens van een ander imago of zelfs een betere toekomst wilde voorzien, kon toch ook eens overwegen er een vrolijke romantische komedie te situeren? Zo'n komedie is Rebelle bij lange na niet, maar de tussen oorlogsdrama en liefdesvertelling bungelende film van de Canadese filmmaker Kim Nguyen behoort in ieder geval tot het beste van dat kindsoldatengenre." (Bor Beekman)
Ik vind werkelijk geen enkel slecht woord over de film. Ze spreken er allemaal vol lof over. Ik heb het gevoel dat ik mijn oog heb laten vallen op de juiste film.
We komen op dat moment ook te weten dat ze zwanger is. Ze is ziek en moet overgeven. Ik vroeg mij op dat moment af of ze zwanger was van Magicien of van de generaal... Al snel werd mij duidelijk dat de generaal de vader was, want dat zou de eerste woorden van de film verklaren. Het is heel normaal dat ze twijfelt of ze van het kind zal kunnen houden... Met de krachten die ze nog over heeft, strompelt ze naar een ziekenhuis. Wanneer ze daar aankomt, moet ze haar geweer afgeven. Geweren zijn niet toegelaten in het ziekenhuis. Ze is echter gehersenspoeld door de rebellen, want zij hebben haar geleerd dat ze iedereen die haar geweer probeert af te pakken, als een vijand moet zien. Ze slaat helemaal tilt en er gaan zelfs schoten af, waarop het ziekenhuis de politie inschakelt.
De politieagent ziet dat Komona doodziek is en toont zijn goed hart. Hij vraagt naar wie hij haar kan brengen. Met een lijkwagen brengt de politieagent Komona naar de nonkel van Magicien. Ze waren bij hem geweest omdat Magicien zijn vrouw (Komona) wilde voorstellen. Hoewel de nonkel van Magicien toen niet zo vriendelijk en betrouwbaar overkwam (naar mijn mening), ontvangen hij en zijn vrouw Komona nu met open armen. De tante van Magicien helpt haar om de stekelige vrucht eruit te persen. Ze heeft daarmee trouwens ook haar baby in gevaar gebracht, want hij had kunnen stikken. Hoe goed de nonkel en tante haar ook verzorgen, Komona is getraumatiseerd door alles wat ze heeft meegemaakt in het rebellenleger. Ze heeft voortdurend nachtmerries. Deze gaan zo ver dat ze zelfs de tante van Magicien bijna heeft gewurgd. Ze is dan ook weer snel weggevlucht. Ze moest en zou haar ouders een begrafenis geven.
Met een hoogzwangere buik begint ze aan de tocht naar haar geboortedorp. Daarvoor moet ze ook stukken varen met een houten bootje. Tijdens het peddelen krijgt ze plots weeën. Ze moet bevallen. Op dat moment is ze in 'the middle of nowhere', dus ze staat er helemaal alleen voor. Ze gaat aan de kant op de grond zitten, trekt haar jurk omhoog en bevalt zomaar eventjes in de natuur. Het lijkt alsof een kind op de wereld zetten niets is ten opzichte van wat ze allemaal al heeft moeten doorstaan. Met de baby vaart ze verder naar het dorp. Het is moeilijk in te schatten hoe ze zich voelt ten opzichte van de baby. Ik had niet het idee dat ze een echt moederinstinct had. Voor haar waren er op dat moment andere prioriteiten.
Eenmaal in het dorp aangekomen, legt ze de baby ergens neer en bekijkt ze het verwoeste dorp. Ze ziet de bloedvlekken van haar ouders nog in het doek hangen. Ik vond dat een kippenvelmoment, want ik weet dat zij op dat moment heel goed voor haar ogen zag hoe ze haar ouders heeft doodgeschoten. Komona vindt verschillende skeletten van mensen uit het dorp. Volgens mij beseft ze dan dat ze haar ouders niet zal kunnen begraven zoals ze dat in gedachten had. Ze vindt gelukkig nog spullen van haar ouders en begraaft die in het zand terwijl ze een droevig nummer zingt. De eerste twintig seconden van het fragment hieronder tonen een stukje van dat moment.
Vervolgens zien we haar met haar baby, die ze de naam Magicien geeft, langs de weg wandelen. Waar ze naartoe gaat, weten we niet. Na een tijdje stopt er een vrachtwagen met nog een heleboel mensen op. Ze vragen of ze wil meerijden. Ze klimt op de vrachtwagen en valt in slaap. Een vrouw op de vrachtwagen ontfermt zich over baby Magicien. Ik dacht toen: Eindelijk kan ze slapen. Ze heeft een zware tocht afgelegd, is zo maar even op zichzelf bevallen, heeft haar ouders begraven,... Godzijdank kan ze nu rusten. Dit is dan ook meteen het einde van de film.
Iedereen bleef nog best lang in de filmzaal zitten. Dat is vaak een teken dat de film indruk heeft gemaakt. Bij mij was dat zeker het geval. Ik vind dat de regisseur het ongelofelijk goed heeft aangepakt. Hij heeft er ook niet voor niets tien jaar aan gewerkt. De film is extreem realistisch, waardoor ik volledig in het verhaal zat. De regisseur wilt met deze film volgens mij mensen bewust maken van de gruwelen die kinderen vandaag de dag nog altijd ondergaan in onder andere Afrikaans oorlogsgebied. Wie weet hoeveel Komona's er op dit moment rondlopen?
Besluit
Het is mij nog maar eens duidelijk geworden dat je pas echt iets leert over een onderwerp als je er van dichtbij kennis mee maakt. Ik had al weleens opzoekingswerk gedaan over kindsoldaten voor PAV, maar pas nu besef ik wat het werkelijk betekent om kindsoldaat te zijn.
Het is trouwens meer dan terecht dat Rachel Mwanza (Komona) zoveel lof heeft gekregen over haar acteerprestatie. Ik heb er enorm veel bewondering voor wat zij heeft klaargespeeld. Ze heeft geen enkele acteerervaring en is zelf geen (ex-)kindsoldaat, en toch zou niemand haar rol beter hebben gespeeld. Ze was erg geloofwaardig. Ze heeft ook een echt personage neergezet: een meisje dat te maken krijgt met vele wreedheden, maar met wie ook niet te sollen valt. Wat ik ook erg knap vond, was de uitdrukking in haar ogen. Zoals ik al eerder geschreven heb, had de regisseur tijdens zijn research opgemerkt dat de kindsoldaten allemaal een hele intense blik hebben. Zelfs dat zag ik bij Komona. De blik in haar ogen viel mij echt op.
In het kader van PAV vind ik deze film super geschikt om aan leerlingen te tonen. Leerlingen kunnen met behulp van deze film en een degelijk werkblad veel bijleren over kindsoldaten. Ik zou ook zeker de video over Kony erbij betrekken, want die is echt bewustmakend. Er komt ook veel van de video terug in de film. Het leger van Kony heet de 'L.R.A', het leger in de film heet 'Le Grand Tigre'. Hun aanpak en daden zijn heel gelijkend. Dat bewijst nog maar eens dat de film heel realistisch is.De film zou passen in o.a. het thema 'kinderen in oorlog' of 'geweld'. Het is goed als leerlingen kunnen zien hoe zwaar kinderen in andere landen het kunnen hebben. Als ik hetgeen dat in deze film gebeurt al onvoorstelbaar vind, zullen leerlingen dat zeker vinden. Het feit dat de hoofdpersonages tieners zijn, zal er bovendien voor zorgen dat leerlingen zich gemakkelijker kunnen inleven.
Wat ik zeker niet wil vergeten te vermelden, is dat de muziek in de film prachtig is. Je krijgt doorheen de film typische, mooie Afrikaanse muziek te horen. Ik hou daar heel erg van! De trailer bovenaan bewijst het alvast. Ik raad deze film iedereen aan!
Bronnen
Kindsoldaten
Voordat ik de film bekijk, wil ik toch nog een klein beetje opzoeken over kindsoldaten. We hebben tijdens de lessen PAV al kennisgemaakt met de organisatie 'War Child'. Ik besluit daarom wat op hun website te surfen.
Het eerste wat je tegenkomt als je de website opent, is de video hieronder.
Een War Child medewerker vertelt dat het noodzakelijk is dat oorlogskinderen psychosociale hulp krijgen, zelfs al is de oorlog misschien al vijftien jaar voorbij. De kinderen lijden vanbinnen en dat heeft invloed op hun persoonlijkheid en dagelijkse leven. Een kind dat zo'n gruwelijke dingen heeft meegemaakt, heeft het vaak moeilijk om vrienden te maken en met andere mensen om te gaan.
1 op de 10 soldaten in een gewapend conflict is kind. Voor ons is het zo voor de hand liggend dat 'kind' en 'soldaat' niet samengaan. Toch ligt dit cijfer zo hoog...
De kinderen worden ingezet in een regeringsleger of in een andere georganiseerde gewapende groep. De grootste risicogroepen zijn kinderen uit arme gezinnen, vluchtelingen of wezen, kinderen die leven in oorlogsgebieden en kinderen die geen onderwijs hebben gehad. Dit lijkt me een hele ruime risicogroep, zeker in Afrika.
Kindsoldaten moeten actief meevechten, maar ook moorden, plunderen en verkrachten. Sommige worden ook op een andere manier ingezet, bijvoorbeeld als drager, kok, spion, wachter of zelfs seksslaaf.
Het eerste wat je tegenkomt als je de website opent, is de video hieronder.
Een War Child medewerker vertelt dat het noodzakelijk is dat oorlogskinderen psychosociale hulp krijgen, zelfs al is de oorlog misschien al vijftien jaar voorbij. De kinderen lijden vanbinnen en dat heeft invloed op hun persoonlijkheid en dagelijkse leven. Een kind dat zo'n gruwelijke dingen heeft meegemaakt, heeft het vaak moeilijk om vrienden te maken en met andere mensen om te gaan.
1 op de 10 soldaten in een gewapend conflict is kind. Voor ons is het zo voor de hand liggend dat 'kind' en 'soldaat' niet samengaan. Toch ligt dit cijfer zo hoog...
De kinderen worden ingezet in een regeringsleger of in een andere georganiseerde gewapende groep. De grootste risicogroepen zijn kinderen uit arme gezinnen, vluchtelingen of wezen, kinderen die leven in oorlogsgebieden en kinderen die geen onderwijs hebben gehad. Dit lijkt me een hele ruime risicogroep, zeker in Afrika.
Kindsoldaten moeten actief meevechten, maar ook moorden, plunderen en verkrachten. Sommige worden ook op een andere manier ingezet, bijvoorbeeld als drager, kok, spion, wachter of zelfs seksslaaf.
Het lijkt me dan ook niet meer dan logisch dat dit zware gevolgen heeft voor de toekomst van kindsoldaten. Aangezien ze opgroeien in een extreem gewelddadige omgeving waarin zeker niet de belangrijke waarden en normen gelden, krijgen ze totaal niet de opvoeding die ze nodig hebben. Bovendien geraken ze hun familie en vrienden kwijt en missen ze onderwijs. Zo'n periode als kindsoldaat duurt maanden tot jaren. Geweld, misbruik, verwaarlozing en verlies maken hen somber, angstig en agressief. Ze kunnen niet gewoon kind zijn. Dat is ook wat regisseur Kim Nguyen vertelt over de blik van deze kinderen. Hun blik is altijd intens.
Kindsoldaten zijn er over de hele wereld (Azië, Midden-Oosten, Latijns-Amerika), maar het probleem is het grootst in Afrika.
 |
| Oeganda |
 |
| Colombia |
 |
| Sierra Leone |
 |
| Sri Lanka |
 |
| Soedan |
Ik heb ook gekeken wat ik zoal over kindsoldaten kan vinden in de actualiteit. Om mijn voorkennis wat aan te dikken, heb ik dit , dit, dit en dit artikel en/of filmpje gelezen/bekeken. Daaruit leer ik vooral dat rebellenleiders die kindsoldaten rekruteren jammer genoeg nog helemaal geen verleden tijd zijn. Het is een heel actueel onderwerp.
Wat helemaal niet mag ontbreken op deze blog, is het beruchte filmpje van de Amerikaanse actiegroep "Invisible Children" over de Oegandese krijgsheer Joseph Kony. Dat filmpje is heel leerrijk en ik vind het belangrijk dat zoveel mogelijk mensen de video zien. Er is heel veel onwetendheid rond kindsoldaten. Ik moet toegeven dat zelfs ik het filmpje nog niet had gezien.
Congo
Aangezien de film zich afspeelt in Congo, vat ik hier samen wat War Child te vertellen heeft over de problemen in dit land.
Congo is lange tijd bestuurd geweest door België. In 1960 werd het land onafhankelijk en sindsdien spreken we over de Democratische Republiek Congo. Na die onafhankelijkheid is er jarenlang geen bestuursmacht, wat zorgde voor o.a. burgeroorlogen en geweld.
Dit geweld beperkte zich niet tot de landsgrenzen: zowat alle omliggende landen zijn erbij betrokken. Dat komt ook omdat er grote belangen bij betrokken zijn. Het oosten van DRC is rijk aan grondstoffen (grote voorraden goud, koper en diamanten). Dat gebied is werkterrein voor gewapende groepen die werken voor de hoogste bieder. Dit zijn de economische motieven, maar verder zijn er ook nog hardnekkige spanningen tussen stammen met een verschillende etnische achtergrond.
Het jarenlange geweld heeft grote gevolgen: armoede, miljoenen doden en honderdduizenden mensen die constant op de vlucht zijn voor plunderende bendes. Kinderen worden geronseld om te vechten, of ontvoerd als seksslaaf. De vele verkrachtingen dienen om angst te zaaien en macht uit te oefenen. Tienermoeders die misbruikt werden, worden verstoten uit hun gemeenschap. Dan is er ook nog de hoge ongeletterdheid, de slechte hygiëne en de honger die er in het land heersen.
Blijkbaar wordt het in de film nergens duidelijk dat het zich in Congo afspeelt. De reden van de burgeroorlog is ook onbekend, maar nu weet ik in ieder geval wel een heel klein beetje over de achtergrond van Congo.
De film: Rebelle
Gisterenavond ben ik met mijn vriend naar de bioscoop van Lommel geweest (Utopolis). Blijkbaar spelen ze de films van Zebracinema ook af in de filmzalen van de bioscoop. Uiteraard wilde hij een snoepzak binnensmokkelen toen hij besefte dat dat eigenlijk wel kon. We zijn dan maar allebei een zakje snoep vol gaan scheppen zodat we iets te eten hadden tijdens de film. De meeste mensen die naar Zebracinema komen, hebben een hekel aan het gekraak en geritsel van snoepende mensen. We hebben dus héél stil moeten zijn :-) We hebben een vrij lange inleiding gekregen op de film 'Rebelle'. Aangezien ik er al veel over had opgezocht, wist ik al bijna alles wat die man vertelde. Het was ook grappig om op te merken dat verschillende dingen letterlijk van het internet kwamen. Ik kon zijn zinnen regelmatig aanvullen. De man had de film zelf gezien en was er heel enthousiast over.
Ik heb de film van het begin tot het einde met volle aandacht gevolgd. Mijn vriend heb ik regelmatig een elleboogstoot moeten geven omdat ik zag dat hij aan het indommelen was, maar ik vond de film echt prachtig. Het heeft mijn verwachtingen zelfs nog overtroffen. Het is een keiharde, ontroerende film over kindsoldaten en zelfs liefde.
De film begint met Komona die het volgende zegt "Op een dag kom je uit mijn buik. Zeker weten. En dan moet ik je vertellen hoe ik soldaat geworden ben bij de rebellen. Luister goed naar mijn verhaal. Het is belangrijk dat je weet wat ik gedaan heb voor je uit mijn buik komt. Want als je geboren wordt, weet ik niet of God mij de kracht zal geven om van je te houden." Komona vertelt het verhaal aan het ongeboren kind in haar buik als verantwoording voor het feit dat ze misschien niet in staat zal zijn ervan te houden.
Onmiddellijk na die woorden krijgen we al een gruwelijke scène voorgeschoteld. De rebellen vallen een dorp binnen, het dorp waar Komona woont met haar familie. Het dorp is typisch Afrikaans, want het bestaat uit zelf ineen geknutselde huisjes. Je ziet het op de foto hieronder. Op de foto daaronder zie je soldaten van het rebellenleger (van rebellenleider De Grote Tijger) die richting het dorp varen. Ze moorden het hele dorp uit. Enkele kinderen vangen ze om hun leger aan te sterken. Komona is er daar één van. Ze krijgt een machinegeweer in haar handen en wordt gedwongen om haar ouders door te schieten. Ze heeft werkelijk geen andere keuze, want anders slacht de rebel hen zelf af met een machete. Dus schiet ze. Ik kon die beelden amper geloven (ik leef mij altijd nogal sterk in)... Zou een kind dat in het echt ook op die manier kunnen? Ik probeerde mij voor te stellen dat ik (als twaalfjarig meisje) mijn ouders zou moeten doodschieten. Ik zou hysterisch worden.
De kinderen krijgen allemaal een machinegeweer in hun handen geduwd en de rebellen zeggen hen dat dit vanaf nu hun mama en papa is. Er is 0,0 medeleven met wat die kinderen zojuist doorstaan hebben. Ze hebben enkele minuten geleden hun volledige familie verloren. Toch blijven ze oersterk.
Komona vertelt ook dat ze nooit mochten wenen. Als ze weende, werd ze hard geslagen en geschopt. Als ze moest wenen, verstopte ze zich ergens zodat niemand het kon zien. Meestal moest ze haar tranen bedwingen.
De kinderen krijgen een super zware training in de bossen, waar ze vooral leren schieten. Ze houden dit alleen vol dankzij 'de magische melk', een boomsap waaraan ze allemaal verslaafd zijn. Tijdens mijn voorbereiding had ik ook al gelezen dat kindsoldaten gedrogeerd werden. Dat komt dus terug in de film. Komona houdt van de roes en drinkt heel vaak van dat sap. Ze gaat ervan hallucineren en ziet de geesten van overleden soldaten. Die vertellen haar waar en wanneer de rebellen worden aangevallen. Dankzij die mysterieuze witte schimmen is zij de enige van het leger die een hinderlaag van het regeringsleger overleeft. De rebellen denken daardoor dat ze een heks is, wat haar een goed status oplevert. Le Grand Tigre besluit dat ze een oorlogsheks is. Ze wordt door het rebellenleger dus gezien als heel waardevol.
In het leger kan ze het heel goed vinden met Magicien, ook een kindsoldaat en bovendien een albino. Ze noemen hem Magicien omdat ze van hem ook denken dat hij magische krachten heeft. Hij waarschuwt Komona dat ze er uiteindelijk ook aan zal gaan, ook al is ze een oorlogsheks. Le Grand Tigre is enorm gewelddadig, dus een misstap zal ook haar het leven kosten, hoe waardevol ze op dit moment ook is. Komona beseft dat hij gelijk heeft. Ze besluiten om samen te vluchten.
Vanaf het moment dat ze gevlucht zijn uit het leger, krijgt de film een ommezwaai. Het verhaal richt zich nu vooral op de twee jonge tieners waartussen iets aan het bloeien is. Vooral Magicien is verliefd op Komona, maar zij wijst hem aanvankelijk af. Haar vader heeft haar verteld dat als een jongen ooit met haar zou willen trouwen, hij dan eerst een witte haan voor haar zal moeten vinden. Magicien doet al het mogelijke om een witte haan te vinden, maar iedereen lacht hem uit. 'Die bestaan helemaal niet', krijgt hij telkens te horen. Ik vind dit echt een perfect element in de film, omdat je op die manier even uit al het oorlogsgeweld wordt gehaald. Magicien geeft de moed op een duur op omdat hij geen witte haan vindt en is boos op Komona omdat zij iets onmogelijk van hem vraagt. Uiteindelijk lukt het hem toch om een witte haan te vinden in een dorp vol met albino's. Vanaf dat moment zijn Magicien en Komona man en vrouw. Ze vrijen zelfs voor de eerste keer om het officieel te maken.
Uiteraard wordt hun geluk hen al heel snel weer ontnomen. In de filmzaal was ik al bang aan het wachten op het moment dat de rebellen hen zouden terugvinden. Ze liggen met hun tweetjes in het gras wanneer ze plots omsingeld worden door rebellen van Le Grand Tigre. Ik hield mijn hart echt vast op dat moment, bang voor wat er zou gebeuren. Ze wilden Komona terug omdat ze haar magische krachten nodig hadden. Magicien moest eraan. Komona kreeg opnieuw een machinegeweer in haar handen geduwd en de generaal beval haar om Magicien dood te schieten. Wreder dan dit kan toch echt niet?? Ik kan me niet voorstellen dat dit in het echte leven ook gebeurt, maar het is wel zo. Werkelijk gruwelijk. Komona weigert en gaat naast hem zitten. Ze wil dat ze hen beide doodschieten. Dat zou ik ook gedaan hebben, want wat voor zin heeft het nog om te leven als al je geliefden één voor één worden afgeslacht? Komona wordt vastgenomen en de generaal vermoordt Magicien ondertussen met een machete. De camera draait wel weg van dit beeld, maar toch blijft het erg aangrijpend. Ik kan niet begrijpen dat sommige mensen tot zo'n gruwelijkheden in staat zijn.
Vanaf dan is Komona niet alleen terug soldaat, ze wordt ook misbruikt door de generaal. Ze moet met hem samen slapen. Seksueel misbruik komt vaak voor bij kindsoldaten en het komt dus ook terug in de film. Op een bepaald moment bedenkt Komona een heel listig plannetje. Ze wil terug ontsnappen en terugkeren naar het dorp waar ze geboren is. De geesten van haar ouders achtervolgen haar voortdurend. Daarom wil ze haar ouders gaan begraven, zodat ze niet meer als geesten moeten ronddwalen. Ze steekt een stekelige vrucht in haar vagina, met volgens mij een giftig sap erin. Ik weet niet juist wat het is, dat was moeilijk te zien. Ze wacht de generaal 's avonds op in de tent en blijft wakker omdat ze weet dat hij dan zeker seks wil met haar. Vanaf het moment dat hij bij haar binnengaat, wordt hij overvallen door een vreselijke pijn. Volgens mij richt de vrucht heel wat aan want er is bloed te zien. Komona grijpt haar kans en slaat de generaal neer met een ijzeren stok. Ze vlucht weg.
Wat helemaal niet mag ontbreken op deze blog, is het beruchte filmpje van de Amerikaanse actiegroep "Invisible Children" over de Oegandese krijgsheer Joseph Kony. Dat filmpje is heel leerrijk en ik vind het belangrijk dat zoveel mogelijk mensen de video zien. Er is heel veel onwetendheid rond kindsoldaten. Ik moet toegeven dat zelfs ik het filmpje nog niet had gezien.
Congo
Aangezien de film zich afspeelt in Congo, vat ik hier samen wat War Child te vertellen heeft over de problemen in dit land.
Congo is lange tijd bestuurd geweest door België. In 1960 werd het land onafhankelijk en sindsdien spreken we over de Democratische Republiek Congo. Na die onafhankelijkheid is er jarenlang geen bestuursmacht, wat zorgde voor o.a. burgeroorlogen en geweld.
Dit geweld beperkte zich niet tot de landsgrenzen: zowat alle omliggende landen zijn erbij betrokken. Dat komt ook omdat er grote belangen bij betrokken zijn. Het oosten van DRC is rijk aan grondstoffen (grote voorraden goud, koper en diamanten). Dat gebied is werkterrein voor gewapende groepen die werken voor de hoogste bieder. Dit zijn de economische motieven, maar verder zijn er ook nog hardnekkige spanningen tussen stammen met een verschillende etnische achtergrond.
Het jarenlange geweld heeft grote gevolgen: armoede, miljoenen doden en honderdduizenden mensen die constant op de vlucht zijn voor plunderende bendes. Kinderen worden geronseld om te vechten, of ontvoerd als seksslaaf. De vele verkrachtingen dienen om angst te zaaien en macht uit te oefenen. Tienermoeders die misbruikt werden, worden verstoten uit hun gemeenschap. Dan is er ook nog de hoge ongeletterdheid, de slechte hygiëne en de honger die er in het land heersen.
Blijkbaar wordt het in de film nergens duidelijk dat het zich in Congo afspeelt. De reden van de burgeroorlog is ook onbekend, maar nu weet ik in ieder geval wel een heel klein beetje over de achtergrond van Congo.
De film: Rebelle
Gisterenavond ben ik met mijn vriend naar de bioscoop van Lommel geweest (Utopolis). Blijkbaar spelen ze de films van Zebracinema ook af in de filmzalen van de bioscoop. Uiteraard wilde hij een snoepzak binnensmokkelen toen hij besefte dat dat eigenlijk wel kon. We zijn dan maar allebei een zakje snoep vol gaan scheppen zodat we iets te eten hadden tijdens de film. De meeste mensen die naar Zebracinema komen, hebben een hekel aan het gekraak en geritsel van snoepende mensen. We hebben dus héél stil moeten zijn :-) We hebben een vrij lange inleiding gekregen op de film 'Rebelle'. Aangezien ik er al veel over had opgezocht, wist ik al bijna alles wat die man vertelde. Het was ook grappig om op te merken dat verschillende dingen letterlijk van het internet kwamen. Ik kon zijn zinnen regelmatig aanvullen. De man had de film zelf gezien en was er heel enthousiast over.
Ik heb de film van het begin tot het einde met volle aandacht gevolgd. Mijn vriend heb ik regelmatig een elleboogstoot moeten geven omdat ik zag dat hij aan het indommelen was, maar ik vond de film echt prachtig. Het heeft mijn verwachtingen zelfs nog overtroffen. Het is een keiharde, ontroerende film over kindsoldaten en zelfs liefde.
De film begint met Komona die het volgende zegt "Op een dag kom je uit mijn buik. Zeker weten. En dan moet ik je vertellen hoe ik soldaat geworden ben bij de rebellen. Luister goed naar mijn verhaal. Het is belangrijk dat je weet wat ik gedaan heb voor je uit mijn buik komt. Want als je geboren wordt, weet ik niet of God mij de kracht zal geven om van je te houden." Komona vertelt het verhaal aan het ongeboren kind in haar buik als verantwoording voor het feit dat ze misschien niet in staat zal zijn ervan te houden.
Onmiddellijk na die woorden krijgen we al een gruwelijke scène voorgeschoteld. De rebellen vallen een dorp binnen, het dorp waar Komona woont met haar familie. Het dorp is typisch Afrikaans, want het bestaat uit zelf ineen geknutselde huisjes. Je ziet het op de foto hieronder. Op de foto daaronder zie je soldaten van het rebellenleger (van rebellenleider De Grote Tijger) die richting het dorp varen. Ze moorden het hele dorp uit. Enkele kinderen vangen ze om hun leger aan te sterken. Komona is er daar één van. Ze krijgt een machinegeweer in haar handen en wordt gedwongen om haar ouders door te schieten. Ze heeft werkelijk geen andere keuze, want anders slacht de rebel hen zelf af met een machete. Dus schiet ze. Ik kon die beelden amper geloven (ik leef mij altijd nogal sterk in)... Zou een kind dat in het echt ook op die manier kunnen? Ik probeerde mij voor te stellen dat ik (als twaalfjarig meisje) mijn ouders zou moeten doodschieten. Ik zou hysterisch worden.
De kinderen krijgen allemaal een machinegeweer in hun handen geduwd en de rebellen zeggen hen dat dit vanaf nu hun mama en papa is. Er is 0,0 medeleven met wat die kinderen zojuist doorstaan hebben. Ze hebben enkele minuten geleden hun volledige familie verloren. Toch blijven ze oersterk.
Komona vertelt ook dat ze nooit mochten wenen. Als ze weende, werd ze hard geslagen en geschopt. Als ze moest wenen, verstopte ze zich ergens zodat niemand het kon zien. Meestal moest ze haar tranen bedwingen.
In het leger kan ze het heel goed vinden met Magicien, ook een kindsoldaat en bovendien een albino. Ze noemen hem Magicien omdat ze van hem ook denken dat hij magische krachten heeft. Hij waarschuwt Komona dat ze er uiteindelijk ook aan zal gaan, ook al is ze een oorlogsheks. Le Grand Tigre is enorm gewelddadig, dus een misstap zal ook haar het leven kosten, hoe waardevol ze op dit moment ook is. Komona beseft dat hij gelijk heeft. Ze besluiten om samen te vluchten.
Uiteraard wordt hun geluk hen al heel snel weer ontnomen. In de filmzaal was ik al bang aan het wachten op het moment dat de rebellen hen zouden terugvinden. Ze liggen met hun tweetjes in het gras wanneer ze plots omsingeld worden door rebellen van Le Grand Tigre. Ik hield mijn hart echt vast op dat moment, bang voor wat er zou gebeuren. Ze wilden Komona terug omdat ze haar magische krachten nodig hadden. Magicien moest eraan. Komona kreeg opnieuw een machinegeweer in haar handen geduwd en de generaal beval haar om Magicien dood te schieten. Wreder dan dit kan toch echt niet?? Ik kan me niet voorstellen dat dit in het echte leven ook gebeurt, maar het is wel zo. Werkelijk gruwelijk. Komona weigert en gaat naast hem zitten. Ze wil dat ze hen beide doodschieten. Dat zou ik ook gedaan hebben, want wat voor zin heeft het nog om te leven als al je geliefden één voor één worden afgeslacht? Komona wordt vastgenomen en de generaal vermoordt Magicien ondertussen met een machete. De camera draait wel weg van dit beeld, maar toch blijft het erg aangrijpend. Ik kan niet begrijpen dat sommige mensen tot zo'n gruwelijkheden in staat zijn.
Vanaf dan is Komona niet alleen terug soldaat, ze wordt ook misbruikt door de generaal. Ze moet met hem samen slapen. Seksueel misbruik komt vaak voor bij kindsoldaten en het komt dus ook terug in de film. Op een bepaald moment bedenkt Komona een heel listig plannetje. Ze wil terug ontsnappen en terugkeren naar het dorp waar ze geboren is. De geesten van haar ouders achtervolgen haar voortdurend. Daarom wil ze haar ouders gaan begraven, zodat ze niet meer als geesten moeten ronddwalen. Ze steekt een stekelige vrucht in haar vagina, met volgens mij een giftig sap erin. Ik weet niet juist wat het is, dat was moeilijk te zien. Ze wacht de generaal 's avonds op in de tent en blijft wakker omdat ze weet dat hij dan zeker seks wil met haar. Vanaf het moment dat hij bij haar binnengaat, wordt hij overvallen door een vreselijke pijn. Volgens mij richt de vrucht heel wat aan want er is bloed te zien. Komona grijpt haar kans en slaat de generaal neer met een ijzeren stok. Ze vlucht weg.
 |
| haar dode ouders die haar blijven achtervolgen (geesten) |
 |
| de generaal |
We komen op dat moment ook te weten dat ze zwanger is. Ze is ziek en moet overgeven. Ik vroeg mij op dat moment af of ze zwanger was van Magicien of van de generaal... Al snel werd mij duidelijk dat de generaal de vader was, want dat zou de eerste woorden van de film verklaren. Het is heel normaal dat ze twijfelt of ze van het kind zal kunnen houden... Met de krachten die ze nog over heeft, strompelt ze naar een ziekenhuis. Wanneer ze daar aankomt, moet ze haar geweer afgeven. Geweren zijn niet toegelaten in het ziekenhuis. Ze is echter gehersenspoeld door de rebellen, want zij hebben haar geleerd dat ze iedereen die haar geweer probeert af te pakken, als een vijand moet zien. Ze slaat helemaal tilt en er gaan zelfs schoten af, waarop het ziekenhuis de politie inschakelt. De politieagent ziet dat Komona doodziek is en toont zijn goed hart. Hij vraagt naar wie hij haar kan brengen. Met een lijkwagen brengt de politieagent Komona naar de nonkel van Magicien. Ze waren bij hem geweest omdat Magicien zijn vrouw (Komona) wilde voorstellen. Hoewel de nonkel van Magicien toen niet zo vriendelijk en betrouwbaar overkwam (naar mijn mening), ontvangen hij en zijn vrouw Komona nu met open armen. De tante van Magicien helpt haar om de stekelige vrucht eruit te persen. Ze heeft daarmee trouwens ook haar baby in gevaar gebracht, want hij had kunnen stikken. Hoe goed de nonkel en tante haar ook verzorgen, Komona is getraumatiseerd door alles wat ze heeft meegemaakt in het rebellenleger. Ze heeft voortdurend nachtmerries. Deze gaan zo ver dat ze zelfs de tante van Magicien bijna heeft gewurgd. Ze is dan ook weer snel weggevlucht. Ze moest en zou haar ouders een begrafenis geven.
Met een hoogzwangere buik begint ze aan de tocht naar haar geboortedorp. Daarvoor moet ze ook stukken varen met een houten bootje. Tijdens het peddelen krijgt ze plots weeën. Ze moet bevallen. Op dat moment is ze in 'the middle of nowhere', dus ze staat er helemaal alleen voor. Ze gaat aan de kant op de grond zitten, trekt haar jurk omhoog en bevalt zomaar eventjes in de natuur. Het lijkt alsof een kind op de wereld zetten niets is ten opzichte van wat ze allemaal al heeft moeten doorstaan. Met de baby vaart ze verder naar het dorp. Het is moeilijk in te schatten hoe ze zich voelt ten opzichte van de baby. Ik had niet het idee dat ze een echt moederinstinct had. Voor haar waren er op dat moment andere prioriteiten.
Eenmaal in het dorp aangekomen, legt ze de baby ergens neer en bekijkt ze het verwoeste dorp. Ze ziet de bloedvlekken van haar ouders nog in het doek hangen. Ik vond dat een kippenvelmoment, want ik weet dat zij op dat moment heel goed voor haar ogen zag hoe ze haar ouders heeft doodgeschoten. Komona vindt verschillende skeletten van mensen uit het dorp. Volgens mij beseft ze dan dat ze haar ouders niet zal kunnen begraven zoals ze dat in gedachten had. Ze vindt gelukkig nog spullen van haar ouders en begraaft die in het zand terwijl ze een droevig nummer zingt. De eerste twintig seconden van het fragment hieronder tonen een stukje van dat moment.
Vervolgens zien we haar met haar baby, die ze de naam Magicien geeft, langs de weg wandelen. Waar ze naartoe gaat, weten we niet. Na een tijdje stopt er een vrachtwagen met nog een heleboel mensen op. Ze vragen of ze wil meerijden. Ze klimt op de vrachtwagen en valt in slaap. Een vrouw op de vrachtwagen ontfermt zich over baby Magicien. Ik dacht toen: Eindelijk kan ze slapen. Ze heeft een zware tocht afgelegd, is zo maar even op zichzelf bevallen, heeft haar ouders begraven,... Godzijdank kan ze nu rusten. Dit is dan ook meteen het einde van de film.
Iedereen bleef nog best lang in de filmzaal zitten. Dat is vaak een teken dat de film indruk heeft gemaakt. Bij mij was dat zeker het geval. Ik vind dat de regisseur het ongelofelijk goed heeft aangepakt. Hij heeft er ook niet voor niets tien jaar aan gewerkt. De film is extreem realistisch, waardoor ik volledig in het verhaal zat. De regisseur wilt met deze film volgens mij mensen bewust maken van de gruwelen die kinderen vandaag de dag nog altijd ondergaan in onder andere Afrikaans oorlogsgebied. Wie weet hoeveel Komona's er op dit moment rondlopen?
Besluit
Het is mij nog maar eens duidelijk geworden dat je pas echt iets leert over een onderwerp als je er van dichtbij kennis mee maakt. Ik had al weleens opzoekingswerk gedaan over kindsoldaten voor PAV, maar pas nu besef ik wat het werkelijk betekent om kindsoldaat te zijn.
Het is trouwens meer dan terecht dat Rachel Mwanza (Komona) zoveel lof heeft gekregen over haar acteerprestatie. Ik heb er enorm veel bewondering voor wat zij heeft klaargespeeld. Ze heeft geen enkele acteerervaring en is zelf geen (ex-)kindsoldaat, en toch zou niemand haar rol beter hebben gespeeld. Ze was erg geloofwaardig. Ze heeft ook een echt personage neergezet: een meisje dat te maken krijgt met vele wreedheden, maar met wie ook niet te sollen valt. Wat ik ook erg knap vond, was de uitdrukking in haar ogen. Zoals ik al eerder geschreven heb, had de regisseur tijdens zijn research opgemerkt dat de kindsoldaten allemaal een hele intense blik hebben. Zelfs dat zag ik bij Komona. De blik in haar ogen viel mij echt op.
In het kader van PAV vind ik deze film super geschikt om aan leerlingen te tonen. Leerlingen kunnen met behulp van deze film en een degelijk werkblad veel bijleren over kindsoldaten. Ik zou ook zeker de video over Kony erbij betrekken, want die is echt bewustmakend. Er komt ook veel van de video terug in de film. Het leger van Kony heet de 'L.R.A', het leger in de film heet 'Le Grand Tigre'. Hun aanpak en daden zijn heel gelijkend. Dat bewijst nog maar eens dat de film heel realistisch is.De film zou passen in o.a. het thema 'kinderen in oorlog' of 'geweld'. Het is goed als leerlingen kunnen zien hoe zwaar kinderen in andere landen het kunnen hebben. Als ik hetgeen dat in deze film gebeurt al onvoorstelbaar vind, zullen leerlingen dat zeker vinden. Het feit dat de hoofdpersonages tieners zijn, zal er bovendien voor zorgen dat leerlingen zich gemakkelijker kunnen inleven.
Wat ik zeker niet wil vergeten te vermelden, is dat de muziek in de film prachtig is. Je krijgt doorheen de film typische, mooie Afrikaanse muziek te horen. Ik hou daar heel erg van! De trailer bovenaan bewijst het alvast. Ik raad deze film iedereen aan!
Bronnen
http://www.youtube.com/watch?v=Qya-ObsHsl4
http://www.cinema.nl/artikelen/9229664/kind-in-oorlog
http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF25072006_092
http://www.standaard.be/artikel/detail.aspx?artikelid=DMF25072006_092
http://www.cinema.nl/artikelen/9229664/kind-in-oorlog
http://www.filmkrant.nl/TS_juli-augustus_2012/8114
http://cineville.nl/magazine/kim-nguyen-over-rebelle-het-gaat-allemaal-om-loslaten
http://nl.wikipedia.org/wiki/Zilveren_Beer
http://www.worldcinemaamsterdam.nl/index.php?option=com_content&view=article&id=1058%3Arecensie-rebelle&catid=69&Itemid=87&lang=nl
http://www.ccdeadelberg.be/voorstelling/2012/12/13/rebelle
http://www.warchild.nl/kindsoldaten
http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=NMtUNKXcxw8
http://www.imaginefilm.nl/catalogue/item/94-rebelle
http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=Y4MnpzG5Sqc#!
http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.1240407
infomap van de Adelberg
http://www.warchild.nl/kindsoldaten
http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=NMtUNKXcxw8
http://www.imaginefilm.nl/catalogue/item/94-rebelle
http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=Y4MnpzG5Sqc#!
http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.1240407
infomap van de Adelberg
Geen opmerkingen:
Een reactie posten